Twee bijzondere competenties: Tolerantie en Respect.

Tolerantie is gedrag waarbij aan anderen wordt toegestaan zich te gedragen, te uiten en te leven zoals zij dat willen, zonder enige inmenging.

Dit is op zichzelf wel helder, maar om tolerant gedrag te kunnen interpreteren moet men weten welke instelling, welke houding, speelt bij bij degene die het tolerante gedrag vertoont. De instelling daarbij kan namelijk varieren van indifferentie tot interesse en angst. Daarbij is het zelfs voor een geoefende waarnemer moeilijk om vast te stellen welke instelling op de achtergrond een rol speelt bij het waargenomen gedrag. Er kan hierbij immers een gewoon toneel gespeeld worden voor de buitenwacht. En een directe vraag hierover aan de betrokkene hoeft niet persé de waarheid op te leveren. Daarnaast spelen nog verschillen in gedragingen die getolereerd worden en verschillen in situaties waarin het al dan niet getolereerde gedrag zichtbaar wordt.

Er zijn hiervoor natuurlijk remedies. Bijvoorbeeld: uitingen van tolerant gedrag over langere perioden observeren en anders -standaard- de uitspraak van betrokkene over de grondslag van het gedrag zonder meer accepteren.

Men moet wel beseffen dat incidenteel waargenomen tolerant gedrag, weinig wezenlijke betekenis heeft als men niet weet met welke intentie het tolerante gedrag samengaat, om welk specifiek gedrag of uiting van de ander het gaat en in welke mate er getolereerd wordt.

In welke mate want tolerantie heeft zijn grenzen. Grenzen aan tolerant gedrag worden bepaald door persoonlijke normen en waarden. Deze zijn gekoppeld aan de competentie Integriteit. Bij tolerant gedrag gaat het telkens om een afweging en het instellen van een balans.

Onbegrensde tolerantie voor alles wat een ander doet of onderschrijft, zou gewoon slapheid zijn. Dat leidt tot verlies aan personlijke integriteit en uiteindelijk misschien zelfs tot medeplichtigheid aan machtsmisbruik, onderdrukking, schending van mensenrechten, misdaad en moord.

Hier uit volgt dat een beoordeling van de gedragscompetentie Tolerantie altijd samen moet gaan met een beoordeling van de competentie Integriteit. Dan kan vastgesteld worden in hoeverre waargenomen tolerant gedrag zich verhoudt tot relevante persoonlijke en algemene normen en waarden.

Respect is gedrag waarbij men uiterlijk bewondering toont en eer bewijst aan de ander of aan diens gedachtengoed. Respect verwijst naar een houding van eerbied, nederigheid, ondergeschiktheid aan de ander, aan diens macht en/of aan diens gedachtengoed.

Onverschilligheid voor de ander en diens gedachtengoed is geen respect. Respect speelt pas een rol wanneer men waarde toekent aan, een oordeel heeft over de ander of diens gedachtengoed, bezigheden, plannen, acties, enz.

Respect gaat verder dan tolerantie. Men zou geen respect moeten hebben voor uitingen die men niet tolereert. Daaruit volgt dat de gedragscompetentie respect ook grenzen heeft. Onbegrensd respect zou leiden tot schade aan de persoonlijkheid door verlies van eigen identiteit en zelfrespect.

Voor een beoordeling van de gedragscompetentie Respect houdt dit in dat die samen moet gaan met beoordeling van de gedrags competenties Oordeelsvorming en Autonomie

Balans
Wat beide bijzondere competenties Tolerantie en Respect op deze plaats bijeenbrengt is dat het in beide gevallen gaat om het tijdelijk instellen van een balans. Een beoordeling van deze competenties is in specifieke situaties wel bijzonder zinvol, maar als algemeen oordeel over een persoon is elke kwalificatie van deze competenties slechts relatief betrouwbaar. De beoordeelde moet telkens weer een persoonlijke positie innemen die enerzijds beïnvloed wordt door de incidentele aantrekkingskracht van eigen en/of door de heersende cultuur bepaalde ideeën, voorkeuren, meningen, wensen, voorgeschreven gedrag, etc. terwijl hij anderzijds sterk de invloed van spanningen ondervindt door zaken die door de buitenwereld worden gevraagd of soms opgelegd. In de persoon verlopen de hierbij berhorende beslissingsprocessen automatisch, d.w.z. grotendeels onbewust. Pas wanneer de persoonlijke balansen op Integriteit, Oordeelsvorming en Autonomie goed lijken te zijn ingesteld, kan iemand zich (voor dat moment) tevreden voelen over ingenomen posities op het gebied van Tolerantie en Respect.

Automatische piloten voor gedrag
U kunt deze bijzondere gedragscompetenties ook zien als persoonlijke programma's voor de instelling van een soort automatische piloten voor correct gedrag. Die programma's houden rekening met de situatie, de omgeving en de opportunities van het moment. De beste programma.s voor de automatische piloten voor correct tolerant en respectvol gedrag leveren niet elke keer exact hetzelfde gedrag op. Net als een echte autopilot een vliegtuig veilig moet kunnen laten landen op verschillende luchthavens en onder verschillende weersomstandigheden, zo moeten deze gedragsautopilots op verschillende momenten, verschillende plaatsen en onder verschillende omstandigheden voor de persoon adequaat en veilig gedrag opleveren. Of dat iemand lukt is in rollenspelen en assesmentsituaties wel te toetsen. Bij een excellente toepassing van deze bijzondere competenties heeft betrokkene leren vertrouwen op zijn automatische piloot, weet hij wanneer hij op de automatische piloot staat en herkent hij de situaties waarin hij beter op handbediening (bewuste besturing van het gedrag) kan overschakelen.

Operationalisaties zijn niet gemakkelijk te formuleren
Omdat er talloze incidentele achtergronden en gevoelens oorzaken kunnen zijn voor tolerant en respectvol gedrag en omdat dit gedrag in dynamisch veranderende situaties moet plaatsvinden is het niet gemakkelijk om aansprekende operationalisaties voor deze bijzondere competenties te formuleren. Dit ondanks het feit dat tolerant en respectvol gedrag of het tegendeel ervan direct wordt herkend en gevoelens oproept bij degenen die het waarnemen. Als we eenvoudige algemene, statische operationalisaties voor deze competenties noteren wordt het snel ridicuul. Wanneer deze bijzondere competenties relevant zijn voor succes en kwaliteit bij het werk, moeten zowel kritieke situaties als het daarbij passende gedrag helder worden beschreven om te kunnen gelden als specifieke operationalisaties voor het meten van deze competenties in deze werksituaties.


U kunt reacties, vragen en tips over resultaatgericht werken en resultaatgerichte aansturing toezenden naar: Li Po


Laatst bijgewerkt: 8 februari 2013
Terug naar de home page van Li Po.
Terug naar Li Po web.
Terug naar Li Po castel