Wat is 360-graden feedback?
Als je positie en koers wilt bepalen van een varend schip in een druk bevaren route, dan heb je, naast de gegevens uit de machinekamer en over de stand van het roer, peilingen nodig die voortdurend je plaats en de aard van de veranderingen daarin bepalen ten opzichte van andere bewegende en stilstaande punten in je omgeving. Alle informatie over die metingen komt terug bij de stuurman op de brug. Dit proces heet feedback, terugkoppeling. Zelfs de meest moderne navigatiemiddelen doen dit karwei nooit af met één peiling. Plus nog het feit dat de wendbaarheid van het schip, het toerental en het vermogen van de schroef, etc. behoren tot factoren die uiteindelijk bepalen of alles goed blijft gaan. In een terugkoppelingsproces dat dienen moet voor sturing in een dynamische omgeving wordt heel veel informatie van verschillende soort verwerkt.
Een traditioneel beoordelingsgesprek pretendeert aan een medewerker feedback, terugkoppeling over haar functioneren, te geven vanuit de positie van de leidinggevende. Dat lijkt op zoiets als het navigeren van een Boeing boven Schiphol met een sextant. Om te beginnen, de chef heeft nauwelijks informatie over wat er plaats vindt bij de medewerker. Door zelfreflectie, stilstaan bij het eigen functioneren en daarmee ook bij de eigen werkorganisatie, stuurt de medewerker zichzelf voortdurend bij, voorkomt problemen en schept nieuwe kansen. Alleen de medewerker zelf heeft weet van dit proces. Daarnaast is er meestal onvoldoende informatie uit de omgeving, die ook voortdurend stuurimpulsen, dat wil zeggen mee-, tegen- en dwarsstromen levert aan de medewerker. Er is dus altijd behoefte om te zorgen voor feedback die objectief, systematisch, onafhankelijk van een enkele persoon en goed afgestemd op de functie en de organisatie wordt geleverd. De 360-graden feedback methodiek geeft een eerste antwoord op deze behoefte.
Bij 360-graden feedback worden oordelen door de medewerker zelf methodisch verzameld bij enkele collega's, eventueel bij medewerkers uit andere disciplines in de werkomgeving, soms ook bij klanten. Daarnaast stelt ze een beoordeling over zichzelf op. Dat alles kan worden gelegd naast een beoordeling op dezelfde punten, opgesteld door de leidinggevende. Het verzamelde materiaal kan, bijvoorbeeld als onderdeel van het jaargesprek, maar ook in andere situaties, door medewerker en leidinggevende met elkaar worden besproken. Die wijze van werken geeft een aanzienlijk gevarieerder en betrouwbaarder beeld van de werkelijkheid dan alleen een oordeel van de direct leidinggevende. Die heeft immers slechts beperkt zicht op hoe de medewerker in de praktijk functioneert. De 360-graden feedback is even wennen, maar werkt heel open en bevrijdend en kan een prettige aanvulling geven op andere werkwijzen.
De 360-graden feedback methodiek kan worden gebruikt voor:
Resultaatgericht werken en 360-graden feedback
Een resultaatgerichte functieanalyse beschrijft de resultaten en de gedragskenmerken van functies in de organisatie. Dat geeft een gespreksagenda voor een diagnose van iemands functioneren in haar beroepsmatige omgeving en in de organisatie waarin zij werkzaam is. Het is eenvoudig mogelijk om electronische zelfbeoordelingsformulieren te maken , waarop resultaatgebieden en gedragskenmerken voor functies zijn vermeld. Zo'n formulier is dan ook bruikbaar voor een eenvoudige vorm van 360-graden feedback. De leidinggevende kan een medewerker met behulp van dit formulier op voor de functie relevante aspecten beoordelen. De medewerker zelf kan met het formulier haar eigen prestaties en competenties beoordelen en aan enkele collega's of anderen die zij zelf uitkiest, in de eigen wekomgeving, (anoniem) hetzelfde te vragen. Daarmee heeft ze materiaal dat gebruikt kan worden voor de gesprekken met haar leidinggevende of supervisor bij coaching en beoordeling. De formulieren kunnen ook blanco worden geprint en door de medewerker aan collega's en anderen worden uitgereikt om met de pen te worden ingevuld. Inventieve chefs en medewerkers in andere functies kunnen met met het voorbeelden van een zelfbeoordelingsformulier hun eigen formulieren samenstellen.